BILDIRIŞ
Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagynyň şertleri, hünär synagyndan geçmegiň we hünär resminamasynyň berilmeginiň tertibi
I bap. Umumy düzgünler
1. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagynyň şertleri, hünär synagyndan geçmegiň we hünär resminamasynyň berilmeginiň tertibi (mundan beýläk – Tertip) «Syýahatçylyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 25-nji maddasynyň üçünji bölegine we 45-nji maddasynyň dördünji bölegine, Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda işlenilip taýýarlanyldy hem-de syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagynyň şertlerini, hünär synagyndan geçmegiň we hünär resminamasynyň berilmeginiň tertibini düzgünleşdirýär.
2. Şu Tertipde ulanylýan düşünjeler «Syýahatçylyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda ulanylýan düşünjelere eýedirler.
3. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän fiziki şahs özüniň hünär derejesiniň barlanmagyndan – hünär synagyndan geçmäge borçludyr.
4. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagy (mundan beýläk – hünär synagy)Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi (mundan beýläk – Ministrlik) tarapyndan geçirilýär.
II bap. Hünär synagynyň şertleri
5. Şular hünär synagynyň şertleri bolup durýar:
1) gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän fiziki şahsyň:
a) hünär taýdan taýýarlygy;
b) gid-terjimeçiniň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän şahsyň daşary ýurt syýahatçylarynyň dilini ýa-da olar üçin umumy düşnükli dili, ýolbelediň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän şahsyň bolsa, Türkmenistanyň döwlet dilini ýa-da syýahatçylar üçin umumy düşnükli dili bilmegi;
ç) şu Tertibiň altynjy bölegine laýyklykda berlen arzada görkezilen syýahatçylyk ugurlary bilen bagly bolan Türkmenistanyň syýahatçylyk baýlyklary baradaky maglumatlaryň doly we dogry bilinmegi;
2) syýahatçylyk boýunça instruktoryň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän fiziki şahsyň Türkmenistan boýunça syýahatçylyk ugurlaryny geçmekde tejribesiniň we hünär taýdan taýýarlygynyň bolmagy;
3) gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän fiziki şahsyň degişlilikde syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryňTürkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalary bilen kesgitlenen hukuklaryny we borçlaryny bilmegi.
III. Hünär synagyndan geçmegiň we hünär resminamasynyň berilmeginiň tertibi
6. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň hünär synagyndan geçmegine we hünär resminamasynyň berilmeginedalaş edýän fiziki şahs (mundan beýläk – dalaşgär) Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň hünär synagyndan geçirmek we hünär resminamasyny bermek hakyndaky arza (mundan beýläk – arza, şu Tertibe 1-nji goşundy) bilen Ministrlige ýüz tutýar.
Arzanyň ýanyna şu resminamalar goşulýar:
1) dalaşgär barada maglumat (familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan senesi, bilimi, hünäri görkezilip, bir görnüşli blankda doldurylýar);
2) dalaşgäriň degişli hünär taýdan taýýarlygyny tassyklaýan resminamasynyň bellenilen tertipde tassyklanan nusgasy;
3) dalaşgäriň pasportynyň ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasynyň nusgasy;
4) dalaşgäriň 3х4 sm ölçegdäki 2 (iki) sany fotosuraty.
Arzada we onuň ýanyna goşulýan resminamalarda görkezilen maglumatlaryň dogrulygyna dalaşgär şahsy jogapkärçilik çekýär.
7. Ministrlik dalaşgär tarapyndan berlen arza we oňa goşulýan resminamalar doly we dogry bolan halatynda, olary kabul edýär. Arza we oňa goşulýan resminamalar doly däl we (ýa-da) nädogry bolan halatynda, sebäplerini görkezmek bilen,Ministrlik olary kabul etmekden ýüz öwürýär.
8. Ministrlik arzany we onuň ýanyna goşulýan resminamalary kabul edip alandan soň, olary Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň hünär synagyndan geçirmek we hünär resminamasyny bermek hakyndakyarzalara seredýän topara (mundan beýläk – Topar) berýär.
9. Topar Türkmenistanyň Medeniýet ministriniň buýrugy bilen döredilýär we onuň düzümi tassyklanýar. Topar azyndan bäş adamdan ýa-da agzalaryň başga täk sanyndan durýar. Toparyň düzümi Toparyň başlygyndan, agzalaryndan we kätibinden ybarat bolup, Topara Türkmenistanyň Medeniýet ministriniň degişli orunbasary başlyklyk edýär. Toparyň düzümine Ministrligiň Syýahatçylyk müdirliginiň başlygy, Syýahatçylyk müdirliginiň başlygynyň orunbasary, syýahatçylyk pudagynda ýeterlik tejribe toplan, ýokary hünär bilimlerine eýe bolan hünärmenler girýär.
Zerur halatlarda Toparyň düzümine Türkmenistanyň beýleki ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň hünärmenleri, şeýle hem daşary ýurt dillerinden birini bilýän hünärmenler girizilip bilner.
Ministrligiň Syýahatçylyk müdirliginiň hünärmeni Toparyň kätibi bolup durýar.
10. Topar dalaşgäriň hünär synagyny Toparyň mejlisinde geçirýär. Toparyň mejlisi arzanyň kabul edilen gününden başlap, 20 (ýigrimi) senenama gününden gijä galman geçirilýär. Toparyň mejlisine Toparyň düzüminiň umumy sanynyň azyndan üçden iki bölegi gatnaşan ýagdaýynda Topar hünär synagyny geçirmäge ygtyýarlydyr.
11. Toparyň kätibi hünär synagynyň geçirilýän wagty barada 3 (üç) senenama gününden gijä galman dalaşgäre öňünden habar berýär. Esasly sebäp boýunça hünär synagyna gatnaşmadyk dalaşgäriň hünär synagy başga wagta geçirilýär. Esassyz sebäp boýunça hünär synagyna gatnaşmadyk dalaşgär hünär synagyndan geçmek üçin şu Tertibiň altynjy bölegine laýyklykda Ministrlige gaýtadan ýüz tutýar.
12. Topar hünär synagyny dalaşgär bilen dilden aýdylýan sowal-jogap söhbetdeşligi görnüşinde geçirýär. Hünär synagynyň dowamynda dalaşgäre onuň arzada degişlilikde görkezen syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) ýa-da instruktoryň hyzmatlary bilen bagly sowallar berilýär.
13. Topar hünär synagynyň netijesinde dalaşgäriň hünär synagyny üstünlikli tabşyranlygy ýa-da hünär synagyny tabşyrmanlygy hakyndaky çözgütleriň ikisinden diňe birini kabul edýär.
14. Toparyň çözgüdi mejlise gatnaşýan agzalarynyň açyk ses bermeginde, sesleriň ýönekeý köplügi bilen kabul edilýär. Sesleriň sany deň bolan ýagdaýynda, Toparyň başlygynyň sesi kesgitleýji bolýar. Toparyň kätibiniň ses bermek hukugy ýokdur.
Toparyň çözgüdi Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň hyzmatlaryny etmegi niýet edinýän fiziki şahsyň hünär synagynyň kagyzy (şu Tertibe 2-nji goşundy) bilen, Toparyň kätibi tarapyndan resmileşdirilýär. Hünär synagy kagyzyna Toparyň başlygy, Toparyň agzalary we kätibi, şeýle hem Toparyň kabul eden çözgüdi bilen tanyşandygy barada dalaşgär gol çekýärler.
15. Dalaşgär özi barada Topar tarapyndan kabul edilen çözgüt bilen ylalaşmadyk ýagdaýynda, bu babatda Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen tertipde şikaýat etmäge haklydyr.
16. Topar tarapyndan hünär synagynyň üstünlikli tabşyrylanlygy hakyndaky çözgüt kabul edilen gününden başlap, 5 (bäş) senenama gününden gijä galman, hünär synagyny üstünlikli tabşyran adamlara işiň degişlilikdäki görnüşini ýerine ýetirmek üçin, Türkmenistanyň Medeniýet ministriniň buýrugy bilen Hünär derejesi baradaky resminama (mundan beýläk – hünär resminamasy,şu Tertibe 3-nji goşundy) berilýär.
17. Hünär resminamasy 3 (üç) ýyl möhlet bilen berilýär. Hünär resminamasynyň täze möhlete berilmegi şu bapda bellenen tertipde amala aşyrylýar.
18. Hünär resminamasy berlen şahs Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktoryň Sanawyna (mundan beýläk – Sanaw,şu Tertibe 4-nji goşundy) girizilýär. Sanaw Ministrlik tarapyndan kagyz we elektron görnüşde ýöredilýär weMinistrligiň resmi web-saýtynda ýerleşdirilýär. Sanaw hemmeleriň tanyşmagy üçin açykdyr.
19. Hünär resminamasy ýitirilen ýa-da zaýalanan ýagdaýlarynda,resminamanyň eýesiöwezligi almak üçin Ministrlige ýazmaça arza bilen ýüz tutýar. Ministrlik arzanyň kabul edilen gününden başlap, 10 (on) senenama gününden gijä galman hünär resminamasyny gaýtadan resmileşdirýär we arza bilen ýüz tutan şahsa berýär. Ministrlik öwezligiň berlendigi barada Sanawa we hünär resminamasynyň öwezliginde degişli bellik edýär.
IV bap. Syýahatçylyk işiniň subýektlerine bildirilýän talaplar
20. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hyzmatlaryny etmäge diňe hünär resminamasy berlen şahslar haklydyrlar.
21. Gid-terjimeçi (ýolbelet) we instruktor tarapyndan syýahatçylyk hyzmatlary edilende, olarda degişli nyşanyň (beýj) bolmagy hökmanydyr. Nyşanda gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň fotosuraty bolup, Türkmenistanyň döwlet dilinde, daşary ýurt syýahatçylarynyň dilinde ýa-da olar üçin umumy düşnükli dilde ýazylan familiýasy, ady, hünär resminamasyny beren edaranyň ady, resminamanyň belgisi, berlen senesi görkezilýär. Gid-terjimeçi (ýolbelet) we instruktor syýahatyň dowamynda nyşany syýahatçylara görünýän ýerde ýerleşdirmelidir. Gid-terjimeçi (ýolbelet) we instruktor nyşanda görkezilen maglumatlaryň dolulygyna we dogrulygyna şahsy jogapkärçilik çekýär.
22. Syýahatçylyk işiniň beýleki subýektleri ekskursiya hyzmatlarynyň edilmegini guranlarynda diňe hünär resminamasy berlen gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hyzmatlaryndan peýdalanmaga borçludyrlar.
V bap. Hünär resminamasynyň hereketiniň togtadylmagy, ýatyrylmagy
23. Ministrlik özi tarapyndan, şeýle hem beýleki gözegçilik ediji edaralar tarapyndan hünär resminamasy berlen gid-terjimeçiniň (ýolbelediň) we instruktoryň şu Tertipde bellenen düzgünleri bozandygy ýüze çykarylan mahalynda, hünär resminamasynyň hereketini togtadyp biler.
24. Ministrlik hünär resminamasynyň hereketini togtatmak hakynda çözgüt kabul edenden soň, ýüze çykarylan bozulmalary düzetmek üçin gid-terjimeçä (ýolbelede) we instruktoramöhlet belleýär. Bu möhlet 10 (on) senenama gününden az, bir aýdan köp bolmaly däldir.
25. Eger gid-terjimeçi(ýolbelet) we instruktor ýüze çykarylan bozulmalary bellenen möhletde düzetmese, onda Ministrlik hünär resminamasyny ýatyrmak hakynda çözgüt kabul edýär we bu barada Sanawa degişli bellik girizýär.
26. Gid-terjimeçi (ýolbelet) we instruktor Ministrlik tarapyndan özüne berlen hünär resminamasyny ýatyrmak hakynda kabul edilen çözgüt bilen ylalaşmadyk ýagdaýynda, bu babatda Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen tertipde şikaýat etmäge haklydyr.
VI bap. Jemleýji düzgünler
27. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagynyň şertleri, hünär synagyndan geçmegi we hünär resminamasynyň berilmegi bilen bagly ýüze çykýan jedeller Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen tertipde çözülýär.
28. Syýahatçylyk boýunça gid-terjimeçileriň (ýolbeletleriň) we instruktorlaryň hünär synagynyň şertleri, hünär synagyndan geçmegi we hünär resminamasynyň berilmegi bilen baglyşu Tertipde kadalaşdyrylmadyk gatnaşyklar Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda düzgünleşdirilýär.